Zadar nazywany jest „perłą Dalmacji”. Położony na półwyspie, który od zachodu oblewają wody Kanału Zadarskiego, a od wschodu – wody portowe zatoki Jazine. To jedno z ładniejszych miast, jakie miałam okazję odwiedzić. Nie tylko ze względu na położenie, ale także miejsca, które warto w nim zobaczyć.
Krótka historia Zadaru
W czasach starożytnych Zadar nazywany był Zarą, a jego początki sięgają IX wieku p.n.e. W I w. p.n.e. miasto, po 200 latach wojen iliryjsko-rzymskich, trafiło w ręce Rzymian. To właśnie oni doprowadzili do powstania tutaj miasta z regularnym planem ulic, forum, łaźniami oraz zapoczątkowali budowę murów obronnych, których pozostałości można oglądać do dnia dzisiejszego.
Za czasów Cesarstwa Bizantyjskiego miasto otrzymało rangę stolicy Dalmacji Bizantyjskiej. W VI i VII wieku napłynęła tu ludność słowiańska. Do początku XIII wieku miasto cieszyło się statusem wolnego miasta. Jednak w 1202 roku Zadar znalazł się pod panowaniem Wenecji, które ostatecznie trwało do XVIII wieku. XV i XVI wieku to w mieście czas umacniania się świadomości patriotycznej wśród ludności, która zamieszkiwała Zadar. Mimo że liczne walki turecko-weneckie przyczyniły się do upadku gospodarczego, to rozwinęła się tutaj literatura w języku chorwackim.
W 1797 roku, po upadku Wenecji, miasto dostało się pod panowanie austriackie i pozostało w nim do 1918 roku. Traktat z Rapallo potwierdzał, że Zadar trafił w ręce Włochów, ale po kapitulacji z 1943 roku, zagościli tu Niemcy. Liczne bombardowania spowodowały poważne zniszczenia – ok. 60% zabudowy miasta. Od 1947 roku Zadar oficjalnie znalazł się w granicach Jugosławii, a od 1991 Chorwacji.
Co warto zobaczyć w Zadarze?
Rzymskie forum (Forum Romanum)
Jednym z miejsc, które nie sposób ominąć w Zadarze jest forum. Położone pośrodku starówki, zaliczane jest do jednych z największych w tej części Europy. Forum zostało zbudowane na polecenie pierwszego cesarza rzymskiego Oktawiana Augusta, o czym świadczą napisy wyryte w kamieniu. Powierzchnia forum wynosi 90 x 45 metrów. Znajdowały się tutaj liczne warsztaty rzemieślnicze oraz sklepy z rękodziełem. Do dziś na forum zachowały się schody, dwie dekoracyjne kolumny oraz kamienny chodnik. Znaczna część forum rzymskiego znajduje się pod fundamentami kościoła św. Donata i pałacu biskupiego.
Kościół św. Donata
Kościół św. Donata to jedna z najbardziej charakterystycznych budowli w całym Zadarze. Został zbudowany w IX wieku i stoi w miejscu dawnego Forum Romanum. Wyróżnia się cylindrycznym kształtem, który nie jest tak popularny wśród budowli sakralnych. We wnętrzu kościoła znajdują się płyty starożytnego forum oraz pozostałości rzymskich ołtarzy ofiarnych, nad którymi przeczytać można łacińskie inskrypcje. Budowla posiada wysoką rotundę z trzema apsydami, które były charakterystyczne dla budowli wczesnobizantyjskich. Kościół od dawna nie pełni funkcji sakralnych. W latach 1893-1954 mieściło się tu Muzeum Archeologiczne. Obecnie, ze względu na bardzo dobrą akustykę, odbywają się w nim koncerty muzyki poważnej, znane jako Glazbene večeri u sv. Donatu („Muzyczne wieczory u św. Donata”).
Katedra św. Anastazji
Tuż za kościołem św. Donata znajduje się katedra św. Anastazji. Monumentalna, wzniesiona w stylu romańskim z XII-XIII wieku, na miejscu świątyni z IX wieku. Fasadę zdobią elementy romańskie i gotyckie. Świątynia jest trójnawowa – w jednej z bocznych kaplic umieszczono relikwie św. Anastazji, a nad ołtarzem wzniesiono gotyckie cyborium. Wewnątrz katedry znajdują się malowidła ścienne z XIII wieku, romańskie ławy z marmuru oraz gotyckie ławki w prezbiterium.
Obok katedry znajduje się 54-metrowa dzwonnica, pochodząca z XV wieku. Została przebudowana w XIX wieku, a obecnie jest miejscem, z którego można zobaczyć cały Zadar. W związku z tym, że jestem fanką wszelkich widoków z gór, tak i w tym przypadku nie obyło się bez wejścia na dzwonnicę. Oto kilka widoków na miasto:
Zespół klasztorny Franciszkanów
Kolejne miejsce dla fanów architektury sakralnej. Zespół klasztorny Franciszkanów położony jest na zachodnim krańcu starego miasta, tuż nad samym morzem, od którego dzielą go zielone planty. Na terenie zespołu zachował się najstarszy w Dalmacji kościół gotycki, wybudowany w 1280 roku. Będąc w tym miejscu warto odwiedzić renesansową kaplicę św. Antoniego i zwrócić uwagę na drewniany krucyfiks z XV wieku. W zakrystii znajduje się pamiątkowa tablica, która przypomina o podpisanym w 1358 roku traktacie, na mocy którego Wenecja zrzekła się Dalmacji na korzyść króla chorwacko-węgierskiego.
Kościół św. Szymona
Nieopodal Biura Informacji Turystycznej znajduje się kościół św. Szymona, pochodzący z XVI i XVII wieku. Charakteryzuje się pomarańczową elewacją. Jego surowe wnętrze słynie z sarkofagu św. Szymona, który został wykonany ze złota i srebra, a jego waga wynosi ok. 250 kg. Dzieło ówczesnych złotników przedstawia leżącego Szymona, sceny z życia świętych oraz wjazd Ludwika I Wielkiego Węgierskiego do Zadaru w 1358 roku.
Kościół św. Marii
Wrócę jeszcze raz do Forum Romanum, gdzie znajduje się ostatni kościół, o którym chciałabym napisać. Kościół św. Marii usytuowany jest po drugiej stronie forum co kościół św. Donata. Obok niego znajduje się dzwonnica z 1105 roku, która jest darem od króla węgiersko-chorwackiego Kolomana. Kościół wybudowano w X lub XI wieku, na miejscu dawnych łaźni rzymskich. Mimo że II wojna światowa pozostawiła ślad na świątyni, to została ona odbudowana i przywrócono jej dawną świetność. Odwiedzając jej wnętrze warto zwrócić uwagę na XV-wieczną pietę.
Muzeum Archeologiczne
Muzeum Archeologiczne w Zadarze to jedno z ciekawszych i nowocześniejszych muzeów w tej części świata. Położone jest na rzymskim forum, o którym wspominałam wyżej. W muzeum zobaczyć można eksponaty dokumentujące historię miasta oraz całego regionu. Najważniejsze zabytki sięgają czasów bizantyjskich i rzymskich. Pierwsze takie muzeum w Zadarze powstało w 1830 roku. Budynek, w którym mieści się obecne wybudowano kilka lat temu. Jest to jedno z najnowocześniejszych muzeów w tej części świata. Jeśli mamy możliwość skorzystania z internetu, to dzięki udostępnionemu w muzeum wi-fi możemy skorzystać z przewodnika audio. Wystarczy wejść na stronę internetową, gdzie dostępne są opisy każdego zabytku.
Muzeum mieści się na dwóch piętach. Na parterze znaleźć można stałą ekspozycję kolekcji średniowiecznych, pierwsze piętro to stała wystawa antycznych kolekcji, a drugie piętro to stała wystawa prehistorycznych zbiorów.
Wejście do Muzeum Archeologicznego w Zadarze jest możliwe w różnych godzinach, w zależności od miesiąca, w jakim będziemy chcieli je odwiedzić. Warto sprawdzić je na bieżąco, korzystając ze strony internetowej muzeum. Cena biletu dla dziecka powyżej 10 roku życia oraz osoby dorosłej wynosi 30 kun chorwackich, studenci i emeryci zapłacą za wejście 12 kun.
Muzeum Narodowe w Zadarze
Muzeum Narodowe to muzeum regionalne, w którym możemy zgłębić historię naturalną, etnografię oraz dziedzictwo artystyczne nie tylko samego Zadaru, ale także okolic. Zostało założone w 1962 roku, ale ma powiązania z lokalnymi historykami i naukowcami, których historia sięga 1800 roku. Ekspozycja obejmuje m.in. makiety Zadaru z różnych okresów historycznych czy malowidła przedstawiające inne, okoliczne miasta.
Godziny otwarcia muzeum zostały podzielonej na cześć letnią i zimową. Aktualne godziny warto sprawdzić na stronie internetowej muzeum. Cena biletu dla osoby dorosłej wynosi 20 kun chorwackich, uczniowie i studenci zapłacą 10 kun. Członkowie stowarzyszeń muzealnych oraz dzieci w wieku przedszkolnym wejdą do muzeum za darmo.
Organy morskie
Jednym z najciekawszych miejsc w Zadarze są organy morskie. Znajdują się w północno-zachodniej części, przy promenadzie. Na pierwszy rzut oka są niewidoczne, ale zawsze znajduje się przy nich tłum turystów, którzy z uwagą przysłuchują się dźwiękom wydobywanym przez morskie organy. Oficjalnie zostały oddane do użytku publicznego w kwietniu 2005 roku. Ich twórcą jest Nikolai Bašić, który w 2006 roku otrzymał europejską nagrodę wykorzystania przestrzeni publicznej właśnie za projekt organów. Udział w stworzeniu organów morskich miał także Ivica Stamać, który był odpowiedzialny za kwestie muzyczne oraz Vladimir Andročec, który miał swój wkład w całą hydraulikę.
Konstrukcja organów morskich znajduje się we wnętrzu schodów. Najważniejsza rola przypada w udziale ostatniemu stopniowi, który jest schowany w morskich falach. Cały układ ma ponad 30 rur wykonanych z tworzywa nierdzewnego, a każda z nich ma inną długość oraz szerokość. W każdej rurze znajdują się gwizdki, które odgrywają siedem akordów w pięciu tonacjach. Gdy fala uderza o schody, a woda wtacza się do rur, wówczas wydobywany jest magiczny dźwięk. Chociaż dla mnie był on nieco hipnotyzujący.
Pozdrowienie Słońca
W sąsiedztwie organów morskich, na podłożu promenady znajduje się instalacja „Pozdrowienie Słońca”, która imituje cały układ słoneczny. Autorem dzieła, podobnie jak organów morskich, jest Nikolai Bašić. Całość została wykonana na płaskiej powierzchni, w kształcie koła o średnicy 22 metrów i składa się z 300 szklanych płyt solarnych. To właśnie one w ciągu dnia są baterią, która ładuje się energią słoneczną, by w nocy emitować kolorowe światło.
Zachód słońca w Zadarze
Jeśli byłeś w Zadarze to napisz w komentarzu, co jeszcze warto zobaczyć w mieście.
Przeczytaj także: Nin – pierwsza stolica Chorwacji