W Kijowie spędziłam trzy dni, w czasie których udało mi się odwiedzić kilka najważniejszych miejsc stolicy Ukrainy. Jednak, poza tym co widziałam, miasto ma dużo więcej do zaoferowania. To, co najbardziej uderzyło mnie podczas zwiedzania Kijowa to złoto i zieleń – dwa kolory, które tak bardzo kojarzą mi się z tym miastem. Dlatego dzisiaj zapraszam Was na spacer po Kijowie i odkrycie miejsc, które warto zobaczyć w stolicy Ukrainy.
Przeczytaj także: Kijów – praktycznie o stolicy Ukrainy
Ławra Peczersko-Kijowska
Zwana „matką prawosławnych monasterów słowiańskiego wschodu”. To prawie 30-hektarowy zespół kilkudziesięciu budowli o przeznaczeniu kulturowym, mieszkalnym i gospodarczym. Jest największym kompleksem klasztornym na całej Ukrainie. Wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, stanowi kolebkę wschodniosłowiańskiego prawosławia.
„Ławra” to wielki, męski klasztor prawosławny, który podlega bezpośrednio Synodowi. Termin pochodzi z grecki i oznacza osadę, dużą część miasta. W czasach wczesnochrześcijańskich mianem tym oznaczano ogrodzony klasztor lub mieszkanie pustelnika. Historia Ławry Peczerskiej sięga XI wieku, kiedy to przybył tu mnich – Antoni. Osiadł w naddnieprzańskiej pieczarze, zwanej Wareską i szybko zgromadził wokół siebie naśladowców, którzy także zaczęli zamieszkiwać podziemnie z wydrążonymi korytarzami i pieczarami. Kompleks podziemny był stopniowo rozbudowywany. Powstała tu także cerkiew. Były to początki Ławry Peczerskiej, której datę powstania ustalono na 1051 rok. Z biegiem lat Ławra zaczęła się rozwijać także „na powierzchni ziemi”, a podziemia traktowano jako miejsce pochówku zmarłych.
Pod koniec XI wieku mnisi wybudowali cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy, która, jako pierwsza, powstała „na powierzchni ziemi”. Do dziś jest to jeden z najwspanialszych obiektów Górnej Ławry. Przez setki lat Ławra rozwijała się – dobudowywano kolejne budynki gospodarcze i kulturowe. Dlatego Ławra Peczerska to nie tylko miejscu kultu, ale także kultury i sztuki.
Ławra składa się z dwóch części – Górnej i Dolnej. Miałam okazję być w obydwu, dlatego po krótce opiszę każdą z nich.
Ławra Górna
Jest to przede wszystkim kompleks muzealny, udostępniony dla zwiedzających. Na jej teren można wejść przez bramę zw. Świętymi Wrotami. Nad nią góruje cerkiew Nadbramna Świętej Trójcy. W ramach kompleksu można odwiedzić takie miejsca, jak: świątynię katedralną Zaśnięcia Bogurodzicy (sobór Uspeński), cerkiew Wszystkich Świętych nad bramą Targową z końca XVII wieku, cerkiew Zwiastowania (Błagowiszczeńska), cerkiew św. Michała, Wielką Dzwonnicę, Muzeum Książki, pomieszczenia gospodarcze oraz drukarnię pochodzącą z początków XVII wieku.
Ławra Dolna
Ławra Dolna to dalsze i bliższe pieczary z grobowcami. Aby się do nich dostać z Ławry Górnej należy kierować się na południe. Przechodzimy obok Trapeznej Pałaty – refektarza dla mnichów, dalej idziemy główną aleją, przechodząc przez Bramę Południową, gdzie dochodzimy do Galerii Pieczar Bliższych. Na końcu Galerii znajdują się trzy świątynie: cerkiew Wszystkich Mnichów Pieczerskich, cerkiew Ofiarowania Pańskiego, cerkiew Podwyższenia Krzyża z 1700 roku. Pod ziemią, w Pieczarach Bliskich, będziemy mogli zwiedzić cerkiew św. Antoniego, cerkiew Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyń oraz cerkiew św. Warłaama. W Dalekich Pieczarach także można zwiedzić kilka ciekawych miejsc, jak np. cerkiew św. Teodozjusza, cerkiew Narodzenia Pańskiego czy Kijowską Akademię Duchowną.
Ławra Peczersko-Kijowska jest godna uwagi i polecenia nie tylko ze względu na swój duchowy wymiary. Z punktu widzenia turysty odwiedzającego Kijów to niesamowity kompleks, który warto odwiedzić dla zabytków dostępnych tutaj. Podróż z przewodnikiem po tym miejscu pozwoli lepiej zrozumieć religię, tradycję i ukraińską kulturę. Pamiętajcie jednak, że spacer po Ławrze to minimum dwie godziny – warto wziąć to pod uwagę podczas planowania zwiedzania Kijowa.
Monaster św. Michała Archanioła o Złotych Kopułach
To miejsce, którego nie da się nie zauważyć! Przepiękna, błękitna cerkiew ze złotymi kopułami zachęca i przyciąga do odwiedzenia każdego, kto przyjeżdża do Kijowa. Obecny kompleks budynków sakralnych został zbudowany przez Światopełka II i rozbudowywany w XVIII wieku. Składa się z monasteru, soboru św. Michała Archanioła, dzwonnicy, refektarza św. Jana Ewangelisty oraz Bramy Ekonomicznej. W latach 30. XX wieku całość została zniszczona przez władze radzieckie. Po 1991 roku i uzyskaniu niepodległości przez Ukrainę obiekt gruntowanie odbudowano.
Legenda głosi, że miejsce budowy nie było przypadkowe. Przyjęcie chrztu przez Ruś Kijowską w 988 r. nie wszyscy Ukraińcy przyjęli z entuzjazmem i widząc topienie w Dnieprze swoich słowiańskich bogów, modlili się o ich powrót. Tam, gdzie jeden z posągów został wyrzucony przez wodę na brzeg, mnisi zbudowali klasztor.
Za czasów świetności monaster był jedną z najbogatszych świątyń na Ukrainie. W latach 1934-1936 cały kompleks został rozgrabiony i zniszczony przez władze radzieckie. Z oryginalnego kompleksu pozostał jedynie refektarz. Obecny Monaster św. Michała jest repliką prawosławnego zespołu klasztornego, wzniesioną w latach 1997-1998. Został otwarty dla wiernych w 1999 roku, a prace związane z wystrojem wnętrza zakończono w 2004 roku. Plan odbudowy klasztoru został opracowany w latach 70. XX w. przez trzech ukraińskich architektów: I. Melnika, A. Zayika i V. Korola oraz inżyniera A. Kolyakowa.
Sobór Mądrości Bożej (Sobór Sofijski)
Najstarsza świątynia spośród tych, które zachowały się do naszych czasów. Sobór Sofijski mieni się zielono-złotymi kopułami, a cały kompleks jest biały. Zaliczany jest do największych dzieł architektonicznych Ukrainy i jednych z najwspanialszych na świecie. I nie trudno się z tym nie zgodzić! Robi wrażenie nie tylko pod względem wyglądu, ale także powierzchni. Warto spojrzeć na całość ze znajdującej się tutaj dzwonnicy.
Kronika Nowogrodzka datuje budowę soboru na rok 1017. Jednak przez długi czas uważano, że Sofię zbudował Jarosław Mądry w 1037 roku. Ostatecznie uczeni zdecydowali, że w 1017 roku rozpoczęto budowę Soboru Mądrości Bożej, a zakończono w 1037 roku.
Ceglana budowla została wzniesiona przez bizantyjskiego architekta. Sobór Mądrości Bożej nazywany został „matką ruskich cerkwi”, w powodu wielkiego znaczenia. Jego rola w dziejach architektury ruskiej była ogromna, ponieważ stworzony typ cerkwi przetrwał z niewielkimi zmianami aż do XIX wieku. Sobór Sofijski posiada pięć naw zespolonych w formie krzyża greckiego. Koncepcja pięcionawowej cerkwi krzyżowo-kopułowej była wzorowana na ówczesnej architekturze bizantyńskiej. Jednak zawiera także elementy, które wywodzą się z rodzimej architektury drewnianej.
Obecnie, we wnętrzach Soboru Mądrości Bożej nie są odprawiane żadne nabożeństwa. Mieści się tu państwowe muzeum architektoniczne, które zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Plac Niepodległości (Majdan Niezależności)
To miejsce symboliczne, o wyjątkowym znaczeniu dla mieszkańców Kijowa. Jest to główny plac miasta, położony w centrum Kijowa, na którym odbywają się najważniejsze uroczystości państwowe i imprezy kulturalne. Na placu znaleźć można kilka ciekawych zabytków. Zalicza się do nich kolumna Lacka Brama oraz pomnik św. Michała Archanioła – patrona miasta. Godnym uwagi jest także pomnik legendarnych założycieli miasta – Kija, Szczeka, Chorywa i Łybedź. Warto zwrócić uwagę także na pomnik upamiętniający uzyskanie przez Ukrainę niepodległości. Przedstawia on słowiańskie bóstwo – Berehynię – opiekunkę domowego ogniska. Pomnik pojawił się w 2001 roku na miejscu dawnego pomnika Lenina i symbolizuje opiekę nad narodem Ukraińskim.
W 2002 roku Plac Niepodległości przeszedł gruntowną przebudowę. Do najważniejszych wydarzeń XXI wieku, które miały miejsce na Majdanie można zaliczyć nie tylko “pomarańczową rewolucję” z przełomu 2004 i 2005 roku. Od listopada 2013 roku na placu odbyły się liczne protesty, które były skutkiem niepodpisania umowy stowarzyszeniowej oraz umowy o pogłębieniu i wszechstronności wolnego handlu z Unią Europejską. Protesty zostały nazwane Euromajdan i zakończyły się krwawymi walkami, w których zginęły i ucierpiały setki osób. Do dziś na Majdanie Niezależności zobaczyć można zdjęcia, kwiaty oraz znicze, które upamiętniają poległych.
Pomnik Matki Ojczyzny (Mother of Motherland)
Pomnik Matki Ojczyzny góruje nad Kijowem. Ma 62 metry wysokości i przedstawia postać kobiety, która w prawym ręku trzyma miecz, a w lewym – tarczę z herbem. Autorem projektu jest Jewgienij Wuczeticz, który zaprojektował także pomnik “Matka Ojczyzna Wzywa” w Wołgogradzie. Pomnik w Kijowie znajduje się u podnóża kilkupiętrowego Narodowego Muzeum Historii Wielkiej Wojny Ojczyźnianej. Główna ekspozycja muzeum powstała w 1995 roku. Od tego czasu wprowadzono tylko drobne poprawki i dziś niestety jest już mocno przestarzała. Wystawa prezentowana jest w 16 salach i w chronologiczny sposób prowadzi nas przez swoistą „wojenną drogę” – od sytuacji politycznej w przededniu wybuchu, przez jej kulminację na froncie wschodnim po odbicie Kijowa i upadek Berlina.
